Met dat het aantal wolven in Nederland toeneemt, wordt de kans op een confrontatie met mensen steeds groter. Maar is het openbaar bestuur daar al op voorbereid?
De eerste wolf in ons land, wolven die schapen doden in Noord- en Oost-Nederland, een wolf die een fietser achtervolgt, een wolf die in Nationaal Park De Hoge Veluwe helemaal niet bang meer is voor mensen, een door de overheid gedode wolf bij Duiven, een wolf die in een tuin in Doetinchem een slaapje doet, wordt verdoofd en daarna weer wordt vrijgelaten. Een reeks gebeurtenissen op een chronologische rij, aangaande de wolf.
Wat als een wolf een bevolkte buurt onveilig maakt door daar rond te struinen? Of een mens aanvalt? Tot nu toe is telkens de provincie opgevoerd als degene die over de wolf gaat. Dat is vaak zo, maar zeker niet altijd. Daar wil ik bij stilstaan vanuit juridisch perspectief.
De wolf is sinds 2015 weer in Nederland. Een verrijking van de natuur en goed voor de biodiversiteit is dit dier zeker. Een concurrent voor de menselijke jager is hij zeker ook, de schrik bij dierenhouders zit er goed in door de vele aanvallen van de wolf op helaas veelal onbeschermde boerderijdieren en er zijn ook mensen die niet meer in de natuur durven te zijn.
De invloed van oude verhalen en sprookjes over de wolf op menselijke emoties is heel groot. Dat de mens veel meer kan doen dan nu om zijn dieren te beveiligen tegen de wolf en sinds kort ook de goudjakhals, staat wel vast. Dat beschermen van onze dieren is bovendien een verplichting die we hebben ten opzichte van onze dieren.
Ingrijpen als wolf zich niet ‘gedraagt’
Op basis van EU regels en eigen nationale regels is de provincie het bevoegd gezag als het gaat om het beschermen van de natuur en dus ook het beschermen van de wolf. Deze regels geven ook aan wanneer er ingegrepen kan worden als een wolf zich niet ‘gedraagt’. Dit ingrijpen gebeurt dan onder het regime van de natuurwetgeving en onder de verantwoordelijkheid van de provincie.
Dat dit niet eenvoudig is en ook niet snel gaat, hebben we de vorige zomer gezien bij de tamme wolf in het Nationaal Park. Deze zomer gaan we zien hoe het met het gedrag van dit toen te tamme dier is gesteld.
Er is nog een andere autoriteit die tot nu toe steeds buiten beeld is gebleven in het publieke debat over de wolf. Dat is de burgemeester die gaat over de openbare orde en veiligheid in zijn gemeente.
Kans op conflict steeds groter
Stel, de wolf in Doetinchem had na zijn slaapje in de tuin zijn wandeling op klaarlichte dag voortgezet en de stad verkend. Tijdens zijn verkenning komt het dier mensen tegen die voor een deel in paniek wegrennen, anderen trekken zich rustig terug en weer anderen gaan proberen het dier te benaderen. Het beest schiet daardoor in de stress en hapt in de richting van de mensen in zijn buurt. Tijd om in alle rust een knoop door te hakken, is er niet. Wie heeft dan the lead ? De provincie, vanuit de natuurbescherming? Of de burgemeester vanuit het belang van de openbare orde en veiligheid?
Mij lijkt vanuit de ogenblikkelijke dringendheid en het belang dat het meest speelt hier, namelijk de openbare orde en veiligheid, dat dit de burgemeester is. Ingrijpen hier en nu heeft niets van doen met het beschermen van de natuur, maar alles met openbare orde en veiligheid.
Het gaat dus nu niet altijd en alleen meer om het natuurbeschermingsbelang. In de discussie tot nu toe ging het steeds over dat ene natuurbelang. Nu de wolven in aantal toenemen, door geboorte binnen de roedels in Nederland maar ook door ‘binnenlopende’ wolven uit Duitsland en België, is in ons dichtbevolkte land de kans op een conflict tussen wolf en mens steeds groter.
Voorbereiden op conflict
De hierboven geschetste casus in Doetinchem, over hoe de wolf in conflict komt met de mens en zodoende vanuit het domein van de natuurbescherming het domein van de openbare orde binnenstapt, is binnenkort te verwachten.
Het is tijd dat in bestuurlijke kring (de burgemeesters) het fenomeen wolf bij de kop wordt gepakt, met het oog op de openbare orde en veiligheid, zodat we niet verrast worden als een wolf straks daadwerkelijk de openbare orde verstoort.
Siebren Buist is oud-officier van justitie in milieuzaken, jurist, natuurliefhebber, vrije tijds politicus en voorstander van de wolf maar niet in onbeperkte aantallen en niet overal in ons land.
Bron: Leeuwarder Courant